Sahityapedia
Sign in
Home
Your Posts
QuoteWriter
Account
26 Aug 2023 · 18 min read

suyashcaritam rajasahab

jktklkgc lq;”kpfjre~
Hkwr% orZ% Hkfo’;r% A
vkxe ldy g`n;’;frA
:i rste~ le fnudje~ A
ij”kqjkeHkDr g`n; fo”kkye~A
xq.kkxkj vksadkj Hktsge~ A
j{kfr lagkje~ loZ yksde~ A
larks’k ije lq[ke~ fute~ A
vkReKku lqQy thoue~ A
czg~e]fo’.kq] f=iqjkjh A
Roke~ ftg~okxzs ole~A
vofu vEcje~ Hkw/kj tyfu/ke~ A
xt%]v”o%]vL=]”kL=% A
/koy iqyfdr mj oL=% A
nku] Kkue~ osn] iqjk.ke~ A
mifu’kn]NkanksX; fuxekxe A
çFkes”k x.ks”k oanue~ /kjkge~ A
mRd’kZe~] vkn”kZe~ çHkq lqre~ A
ikne~ jfgre~ volkne~ A
uekfe ij”kqHkDre~ A

tkugq yksd ijyksd çHkqrkbZ A
çHkq efgek lqu lc g’kkZgh AA

Mjgq] Mjir tsfg fof/k ukuk A
dky] djky] C;ky gks jokuk AA

Kku]/;ku çHkq fut mj /kjfg A
lqj]uj]eqfu xq: vuqljfg AA

gksggh mNax tks ikrd uk”ku A
çHkqfg uke tir /kj vklu AA

nks0 & /;ku Kku dh [kku gS]tl ty fla/kq lekgh A
yxk Mqcdh eqDrk feys] u rks ns[k ijNkgh AA

ij”kqjke HkDr larks’k mj oklk A
gjgq tu & tu ds rqe =klk AA

larks’k uke ije vuqjkxh A
eksg] ek;k] eerk oSjkxh AA

Øks/k]yksHk]bZ’;kZ v: dkek A
/kjfg çHkq ftrsfUnz; fu’dkek AA

nks0 & esy][ksy lc gksr gS]fut LokjFk ds ekgh A
fcu LokjFk ds djfg u] lqj]uj] o`Un fgq vkiu nkl A
e`R;qyksd Hkjk lkjk “kksd ls]çHkq djgq gj.k ee~ =kl AA
“kadj le f=us= rqe /kjgq A
tkugq ldy l`f’V varjgqAA

lqjE;]euksgj tc rqe ykxkS A
“khry]ean lehj ro tkxkS AA

gVs] ?kVs u rqEgjks efgek A
ikogh ikj u yf?kek xfjek AA

/kje~ /kkj.k dj /kj.kh vk;kS A
lR; lukru ds voxkgkS AA

yxs iqdkju vfr nq%[k ekgh A
lqejfg uke mNax g’kkZgh AA

çHkqfg efgek gS cM+ Hkkjh A
xkofg]lqufg ldy uj& ukjh AA

Hksnfg djfg u i”kq nzqe ekuq’k A
çHkq ns[kfg lc le tl vk:’k AA
cSB [kk,gq lc tkr vgkjk A
djfg u çHkqfg dNqd caVokjk AA

nks0 &eu& efLr’d dj ,dgq]çHkq cSBfg lekf/k A
ldy nq%[k dkj.k ,dgq]eu u gksgh fLFkjkf/k AA

,dgh u;u ns[kfg lalkjk A
vEcjfg ekarZ.M tl rkjk aAA

of”k’B dqy tUefg çHkqrkbZ A
lH; lekt legq nsojkbZ AA

xq: jkefg j?kqoa”k ds gksbZ A
rs dqy çHkq vkHk ns[kkbZ AA

Hkwnso]Hkwi] jkt laokjs A
djgq tu & tu uke t;dkjs AA

nks0 & ,d ls vusd gksr gS]nj ihs tks fojyk ;s tx ekgh AA

TkUegq çHkq [kjSyk Hkwfe ikou A
lqjE;]euksgj çd`fr euHkkou AA

rkr] ekrq f=iqjkjh] lqfe=k A
eerk] okRlY;]Kku lafgrk AA

nks0 & g`n; gj’kgq]cjlgq lqeu] eqfu]nso]ukx] xa/koZ A
çHkq n”kZu nqyZHkfg]ikofg djfg ts xoZ AA

tsfg fnol çHkq dksi fn[kkok A
ekugq eku u tsfg eukok AA

djgq Hkxfr fu”kfnu dj tksM+k A
tigq uke HkoeqDr xqiqr vkasdkjk AA
tsfg ij d`ik djfg çHkq nwuk A
rs uj ikrd iq.; çohuk AA

gksggh /ku]vUUk ts cyghuk A
djgh Hkxfr çHkq pj.kuhuk aAA

nks0 & pedfg tqxuw vkdk”k esa]rkjke.My jf”e u ?kVkbZ A
tkij d`ik djfg çHkq]dkgq u vk¡[k ns[kkbZ AA

eje] /kje]fof/k Kku ds nkrkA
mifu’kn] osn] iqjk.k lc xkrk AA

eaxy dkj.k nq%[k nj gkj.k A
uke larks’k çHkqfg Hko rkj.k AA

egkjkt xq.k xw<+ fn[kkok A
pkfg, Qwy&Qy u dNqd p<+kok AA

çse Hkxfr tkds vanj gksbZ A
çHkqfg n”kZu RkR{k.k ns[kokbZ AA
nks0 & çse ls cM+ u dNq gos] laLdkj] fouezrk ijNkbZ A
rs uj i<+ vui<+ gksos]tks tkfg lc fcljkbZ AA

g`n; g`n;axe~ /kje ds ok.kh A
cjlfg vkuan e:LFky ikuh AA

xq: vknj djbZ ts u dksbZ A
HkVdr fQjr gj ;ksuh txkbZ AA

vax u laqnj eu “kqfp gksbZ A
rsgh uj eks{k jkg cVksgh AA

jksor p{kq ls vJq fxjkbZ A
Hkwy x;ks tks çHkqq çHkqrkbZ AA

nks0 &/;ku gVs u Kku ?kVs]fur fur ck<+gq tkbZ A
fu”Ny eu tks jkf[kgs] vakxu & dqVh NokbZ AA

dHkgq vkylgw ukfg flj ekfg A
fpj mRrsftr gkSlyk vkQtkbZ AA
dje cM+k ;s tx rj.kh A
fur tUer ejr ;s /kj.kh AA

lksbZ vej vtj uj gksbZ A
iq.;] ;”k] çrki ;s tx lksbZ AA

:i rstoar xq.k “khyk A
tkufg dksm u çHkqfg yhyk AA

nks0 & vofu vEcj g`n; fo”kky]jktklkgc ije d`ikyqA
lR;:i ys vorhs.kZ gksgq] /keZj{kd foçs”k fugkyq AA

rqe lejFk lc tku xkslkbZ A
jktk uke /kj.k çHkqrkbZ AA

vl dfg eugq eu fopkjh A
ekrq lqfe=k rkr f=iqjkjh AA

f”k{kk rqEgjks txr foLrkjk A
çHkq efgek ro o`gn vikjk AA
ekud] lE;d] dje fo”ks’kk A
gjrs çHkqfg lcgh Dys”kk AA

Na0 & Hko vxk/k çHkq d`ik çlkn A
rs rs lc tu rjfg A
larks’k uke mPpjfg fut dje djgh A
rkfg Hkwr ukfg yksdk A
djr HksaV lçse lHkh ls A
gjfg çHkq lc “kksdk A
yxfg t;dkjk tu& tu ds }kjk A
eqfu] lqj] gf’kZr dksdk A
eugq u fuxzg bfUnz; foxzg A
dHkgq ukfg fQj gks[kk A
dkjt laokju çHkq A
djgq d`ik =Syksdk A
Hko Hkokuh vkxe tkuh A
dkgw u çHkq dks jksdk A

nks0& ey; fdly; lqxaf/kr]czã eqgwrZ txku A
djfg çHkq fur uo /;ku] g`n; bPNk dY;ku A

thouq ukeq nwlj la?k’kkZ A
nsggq ts t vargq g’kkZ AA

ts jr xyr gj oDrkfg A
rs uj i”kqfg leku foykgh AA

gksr T;ksr ugh g`n; lans”kk A
HkVdr fQjr /kjk lc ns”kk AA

çHkq gkFk dye tc xgfg A
gksuh gksr jgr ufg Vjfg A

nks0 & gksuh& vugksuh gksr gS]lc eu ds [ksy A
lksp fy;k tks eu esa]lksbZ djr fQj esy AA

o`f’V lqeu HkbZ ess?k xtZgh A
tu & tu larks’k uke lqejfg AA

ykxs gkFk ctkou djrkyk A
çHkq fudys igu nq”kkyk AA

ean & ean fQj eq[k eqLdkuk A
çHkq mxfg tl jfo lekuk AA

lRlxfg jax ts p<+fg A
fcu foeku Hkolkxj rjfg AA

nks0 & tUe gqvk fdl dkjt dks]eu tku u ik; A
L=h]/ku]?kj]lEink]cukou veksy tUe xaok; AA

jktklkgc djgq fuekZ.kk A
jk[kgq vL= & “kL= d`ik.kk AA

jgsgq [kM+s ,d ds vkxs A
loZlekt] jk’Vªfgr tkxs AA

ukjh f”k{kk çHkq nsfg c<+kok A
djr tks nqbZ ih<+h ?kj Nkok AA

“kksf’kr]oafpr nfyr fBdkus A
ykxs çHkq vf/kdkj fnykus AA

nks0 &tkfr Hky lc vusd gS]lc ekuo ds nsg A
dgr vkuan ije d`iky çHkq ns[kfg u xsg AA

jk[kgq lcls çse vuqHkwfr A
eks{k çFke pj.k ;s tqxqfr AA

bZ’;kZ]Øks/k]yksyqi volkuk A
fcuq çHkq Hkxfr u bfr tkuk AA

ts lB gksgh tkfg lq/kjfg A
gksgh ts ckYehfd czãkfg AA

ew<+fg dkfynkl lekuk A
ukefg lqfej Hkjks fo}kuk AA

nsr jgr bfrgkl xokfg A
thou cnyfg çHkq ijNkfg AA

rkdj djfg u dNqd fcxkM+k A
tsfg ij çHkqfg djr j[kokjk AA

vfojke lrr~ y{; la/kkuk A
djgq lQy çHkq tks dNq Bkuk AA

dou lks dkt /kjk ;s ekfg A
çHkq lcfg dBiqrfy upkfg AA

nks0 & ukpr cu dBiqrfy];g ek;k ds lalkj A
çHkq d`ik tkij djfg]lksbZ mcujgkj AA

/ku /keZ eeZ vkSj jhfr A
çHkq djfg lcgh ij çhfr AA

dgu yxs çHkqq osn iqjkuk A
lcfg tUe y{; eks{kfg ikuk AA

tue & ej.k ca/ku NwV tkbZ A
gksggh çHkq tkij lgkbZ AA
fudV xsg ,d oV o`{kkfg A
çHkq t¡g cSBh vklu yxkfg AA

dyjo djr i{kh vkg~ykfnr A
çHkq /;kufg dksm djfg u ckf/kr AA

vkRen”kZ dj çHkq tc mB;Å A
eq[k ij rst fojkt g’kZ;Å AA

ftu dj lax nsr =Syksdk A
djgq u foLe; eu eg¡q /kks[kk AA

xky ctkou cgq lalkjk A
rs uj lQy ts deZBkjk A

nks0 &fnudj dcgq u dgm] mxfg ge vkdk”k A
ldy yksd ro tkufg]iM+r /kjkfg çdk”k AA

Na0 & ukjh fi;kjh HkbZ tc rs A
Hkwy x;ks lc ekrq & firk A
lqanjrk ds eksg clk A
yxs fcxkM+u lc fj”rk A
ikyfg xHkZ tks uoe~ eghuk A
djfg ?kj }kj fcghuk A
ts u djfg ekrq & firq lsodkbZ A
nsr u çHkqfg “kj.k v/khuk A
dfy;qx nj”k gksr çohuk A
ysgh yqxkbZ pyfg uj A
çns”k ds dmuk dksuk A
dgr vkuan çHkq larks’k A
ee~ “kj.k dey in nhUgk A
Jo.k dqekj tl çHkq A
eksgh vkpj.k dhUgk AA

jk[kkS eu meax mNkgk A
fot; çkIr deZ fuckgk AA

LoIufg uke çHkq ts ysfg A
fu”pfg Hko ck/kk çHkq xsfg AA

deZghu uj e`R;q lekuk A
tks tkpd ikrd volkuk AA

:i J`xkj dj fTkLe fn[kkok A
dfy;qx ukjh dkeqd HkM+dkok AA

oL=fg v/kZuXu foLrkjk A
pyfg igu ldy lalkjk AA

nqyZHk dk;Z bfUnz; la;efg A
dfy;qx feygh dksbZ fojygh AA

fcuq çHkq in dn dksm u c<+fg A
tc rd d`ik çHkq ugh djgh AA

lquq xk;m larks’k uke efgek A
ikogq Hkxfr ;”k yksdgq xfjek AA
nks0&^ deZghu euq ej.k]tl lw[kfg r: r:.k A
ia[kfoghu tl gksdj mM+gh u vEcjfg x:.k AA

ij”kqjke HkDr l”kDr tuk;Å A
jDrikr ls foeq[k djk;Å A

eu gj’ks mits ukfg Øks/kk A
çHkq fut “kj.k ee~ ns cks/kk AA

djgq dkjt l`f’V fgrdkjh A
ldy euksjFk rqEgjks }kjh AA

djgq tks vkRegkrk lquq Hkzkrk A
HkVdgq y[k ;ksuh ifjrkik AA

jhrk dj e`R;qyksdfg tkbZ A
chrk ;kn rqEgfj cl vkbZ AA

tsfg çse u gksgq fo”oklk A
pyfg u {k.k Hkj ikogh =klk AA

lansg ije çse tx cSjh A
rksM+gh ukrk djfg u nsjh AA

eu gj {k.kfg O;kdqy gksgh A
lksp es gj iy Mqck jggh AA

nks0& lansg nsg ij djgh]çse u fVdgh {k.k Hkj A
VwV tkr vkuan ukr]çse pyfg fo”okl ij AA

nsgq çse çsfedk lEiw.kkZ A
djfg u fQj br mr ØhM+k AA

djfg ts ukjh ifr lax ?kkrk A
ij iq:’k lsou ujd fuikrk AA

le tl iq:’k ukjh lax djfg A
rs uj ujd tkbZ fopjgh AA

dfy;qx iki cgwrk Hkkxh A
gksgh vYi çHkq Hkxfr ts ykxhA

isV Hkju dsoy cl pkgk A
xyr O;lu eu&ru esa yxkgk AA

vjktd Hkz’Vkpkj csbZekuh A
xgw ewY; ml oLrq dh rcgh A
ykxr t:jr ro rqEggh <wwB cM+kbZ gksgq cM+ gj’k AA

tsfg lrkos nkfjn dksgh A
fcuq ty rir ckfjn ro gksgh AA

xzh’e _rq tc dwi lw[kkgh A
vkor o’kkZ _rq Hkj tkfg AA

j[kfg ts la;e /kS;Z g`n;kfg A
ikor eafty ,d fnu vkofg AA

djgq Hkxfr jktklkgc Lohdkj A
rqe g`n; lE;d~ [ljSyk ljdkj AA

nsgh opu tkds tqckuh A
of”k’Bdqy çk.k ç.k tkuh AA

re çdk”k ugh ykHkgq gkkfu A
çHkq lejFk d.kZ le nkuh AA

ns[kgh ldy l`f’V bd n`f’V A
gksogh lerk]{kerk dh o`f’V AA

nks0& jktklkgc tkufg] lcdj g`n; fopkj A
dou djfg Hkxfr eksjh]Mkygq dou njkj AA

djgh iwtk çHkq “ka[k ctkbZ A
gks ureLrd lqeu pwB çiapfg A
cSaB lHkk lc ‘kM~+;a= jpfg AA

nks0& lr;qx =srk }kij]j{kgq /keZ lcgh uj A
vk;gq dfy;qx tcgh ro]pqd tkuk AA

lksuk]pk¡nh]ghjk ef.k ekf.kd A
çHkq fcu ukefg tx ;s {kf.kd AA

Mjfg ;ks)k ugh dcgq lejfg A
thou & ej.k R;kx lc tgfg AA

fudy ;ks)k tc rsgh j.k esa A
ugh djgq ladksp ej.k esa AA

nks0& ;s tx lej Hkwfe gS]vkigq ;ks)k leku A
thrfg tks eu dks vius]ogh len”kZ Hkxoku AA

lw{e vax “kjhjfg eufg A
djgq o”k çHkq uke lqejfg AA

Hkksx foyklh oLrq vksj ys tkggh A
ior eu mlesa gh lq[kkgh AA

dcgq u lRdeZ nsgh çsj.kk A
djgh pkgr lc le;fg ØhM+k AA
xzaFku ikuk A
lc dgw¡ fQjr ,dj clekuk AA

djgq ri fo”okfe= Hkaxk A
bUnzkns”k x;m vIljk jaHkk AA

yxs ctkou ik¡o dh iSatu A
fo”okfe= cSB /kj vklu AA

dkeqd dyk vnk lekgh A
{kh.k ghu tks djr Kkugh AA

nks0& Lo:i dkeqdrk ls dj fn;ks] eqfufg riL;k Hkax A
us= [kqyu rc ns[kks]mM+ x;ks eu ds jax AA

gqvk Kku fo”okfe= ro tkuk A
fn;k “kki gks iFkj lekuk AA
dgu yxkS ukjh ds Hks’kk A
ukjh le ugh ujdfg ns”kk AA

ukjh vyx & vyx ;s tx esa A
dksm rifLofu dksm vax & Hkax esa AA

ukfjfg og tyrh gqbZ vkxk A
ejr]fxjr le dhV vHkkxk AA

dkfefg çHkq “kadj dks /kkok A
[kqyr rhljk us= tykok AA

ykxfg “kjhj ts dkeokluk A
rs uj ;s tx i”kq lekuk AA

tkdj dNq y{; ugh gksbZ A
lkspr dke dyk fur lksbZ AA

Mwcu dke “kjhjfg vaxk A
[kpZ djgq /ku]lEifRr paxk AA
nks0& czãk fn;ks ukjh dks]dke “kfDr vikj A
dksm le>s czãKku dks] ckdh lc Mqcugkj AA

jktklkgc lc ejeq le>kok A
fcu ty ukjh Mqckok]mBkok AA

ÅtkZ “kfDr lc rqEgjs vanjfg A
upkor eu vius dkjtfg AA

/;ku Hkax djfg L=ksr cgqr A
[khps eksg ek;k vkd’kZ.k vax vn~Hkwr AA

çHkq uke uko tks gqvks lokj A
gksggh lksbZ eksgek;k Hko ikj AA

;s ru iaprRo lekgkjk A
iqfu feygq vkxfg esa tkjk AA

deZ rqEgjks cl vejfg gksbZ A
,fg fof/k tkus rqEgjks lc dksbZ AA

pygq g`n; Lianu lrr A
Hkxfr eks{k Hkorkjd voxr AA

Kku lcls cM+gh J`axkjk A
vkor tsfg fof/k lq[k lalkjk AA

nks0 & fcuq Kku u fouezrk]fcuq fouezrk u eku A
dgr vkuan çHkq dj tksM+h]fo|kfg laLdkjh xq.koku AA

vkxe fuxe bfrgkl iqjkuk A
çHkq larks’k djfg fof/k xkuk AA

lkfRod ekxZ pyfg çHkq tkfg A
rel mywd ukfg fuvjkbZ AA

ekul j[kfg çHkq ds ukek A
tl ty fla/kq }hi vfHkjkek AA

d.k & d.k]{k.k&{k.k djks lnqi;ksxk A
djfg vekol rel fojks/kk AA

thou rc rsgw iwf.kZek gksbZ A
yM+r vekol tu ts tksbZ AA

lq[k nq%[k iM+r gj thoufg A
lQy rsgh ts gj iy la?k’kZfg AA

dkefg]Øks/k] bZ’;kZ en yksHkk A
rs uj ujdxkeh fo{kksHkk AA

nks0& mel ls ty gksr gS]nsgh o’kkZ ladsr A
dgr vkuan çHkq d`ik] mitfg Ålj [ksr AA

jkt/kje vkSj uhfr fuiq.krk A
jktklkgc ldy lEiw.kZrk AA

nku djgq gj fnol vikjk A
o`)]r:.k]eqfu djgh t;dkjk AA
ns[kgh /ku u dj esa fdruk A
çHkq vka¡[k ewfn nsr lc ftruk AA

eksg u ek;k çHkq Li”kkZ A
jgsm /kjk dksm dksfV vjlk AA

f”k{kk cM+ u dksm /kjk /kkek A
f”k’; x:fg in djgq ç.kkek AA

Hkwysm ts laLdkj fç; ok.kh A
rsgh /kjk oks v/kefg çk.kh AA

lRlaxfr ikjlfg lqgkok A
iM+r ykSg Lo.kZ cukok AA

dkfy[k eg tks jggh yqdkbZ A
fu”p; rsgh dkfy[k yx tkbZ AA

nks0& dggh jktklkgc ro]pkjgq uhfr c[kkugh A
dfy;qx LokjFkfg vkos”kfg feF;k nks’k yxkgh AA
j[kgq yxko tsfg mj T;knk A
rsfg uj ifgysgh djgh fo”okl?kkrk AA

diVh :i fNikou ykxk A
cxqyk Hkxr lksu lqgkxk AA

tkugh ugh dNq uj lPpkbZ A
dkjt fudkyu djgh fgrkbZ & ferkbZ AA
ts uj cwBh ehfM;k >wBh jktuhfr A
ykxs feVkou /keZ] tkrfg çhfr AA

lc usrkx.k ok.kh yqHkkok A
thrfg tcfg eq[k u nh[kkok AA

turk tukanZu djgq r[rkiyV A
djgq cfg’dkj Hkz’Vkpkj] diV AA

yxkfg fn[kkou turk liuk A
iw.kZgh LokjFk dsoy viuk A

cy çiap jpfg gj ckjk A
fut o`f) ykxu lalkjk AA

nks0 & ftl ns”k u tutkx:drk]ugh tura=fg er A
rs ns”k gksggh ijra=] gksr ;gh vfHkO;Dr AA

eufg mitfg ykyp dkeqdrk A
rs le; gksgh cqf) {kh.krk AA

tkdj uke dfy;qx çse ekfg A
rs laKkfg gol dkeukfg AA

gksgh u Hkzkr & Hkzkr ds laxk A
QwVgh ?kj gksbgh ro taxk AA

efr fcxkM+u ykxsu Jhefr A
tsudj dgy lqur lc ifr AA

gksggh tsdj eu ugh nklk A
rs gj {k.kfg jgr mnklk AA

;s ;qx cM+ LokjFk mitkuk A
lcgh fQjr fut dke fuiVkuk AA

gksggh tc /kugh vagdkjk A
pkgs [kjhnu ldy lalkjk AA

vk,gq fdruk /kjrh lkSnkxj A
lc ej feVgw nQu Hk;ks dcj AA

nks0 & pwj xq:j esa ts uj]nsxh bd fnu e`R;q rksM+ A
dgr vkuan çHkq d`ikfla/kq] lr ukefg eqfDr eksM+ AA

HkVdgq eu]ru u HkVdgw A
eufg fu;a=.k ru o”k djfg AA

ykxs dgu jktklkgc uhfr A
ru lksbZ lQy ti uke çHkq chfr AA

th;r tho ;s tx lIr fnugh A
djr yksHk]Øks/k iki v”kksHkugh AA

ftg~ok nsgh çHkq Lokn u pk[kk A
Hkt çHkq uke g`n; ee~ jk[kk AA

lqugh dku çHkq Hkxfr ok.kh A
lquu yxu lc ijnks’k c[kkuh AA

tcfg ykfx tho vklfDr A
mUeq[k iki iFk NwVgh HkfDr AA

yxs dju lc Hkksx tgkuk A
o`)koLFkk dYifg ej tkuk AA

pwBgh fQjr cur lc Kkuh AA

nks0 & <+ksax] <dkslyk ;s tx ek] QSygq vfr foLrkj A
dgr vkuaan iw.kZ LoNan] dksm ukfg efDr fopkj AA

LokjFkfg lc çHkqfg iqdkjk A
fcuq LokjFk ;s tx fuLrkjk AA

x;ks ;qokiu vk;kS cqgw ugh lkjh aAA

xq:Rokd’kZ.k tl i`Foh lekfg A
rl ekuo gj iy iw.kZ LokjFkfg AA

gS vgadkj ts :i]/ku] x.k ij A
rs lc LokjFkgh djgh leiZ.k AA

gksgq lefiZr dkSu ;gk¡]fcuq dNq LokjFk ysu A
dgr jktklkgcgh] djgh fut fgr fnu & jSu AA

mBgh okluk eu cqycqyk lekuk A
iy egq¡ tUegq iy esa ejkuk AA

dfy;qx ykxfg dkgq ukfg “kkik A
c<+fg nki Hko] jksx larkik AA

vofu lEifRr voufg jggh A
rqEgjks deZ lkFk cl tggh AA

funzk ykxu cgqr eu Hkkok A
isV Hkju iSj tx HkVdkok AA

tUe gqvk dkj.k ftl xkgh A
yksx Hkwy ek;k eksg lekgh AA

jkt & dkt lc flj ij /kjgh A
/keZ fojktr çHkq vorjfg AA

jktklkgc jkt?kjkuk A
ldy nzO;] xq.k ds [kkuk AA

fof/kor djh çHkq iwtk vpZuk A
djgh iw.kZ tks nsgh lkaRouk AA

nks0 & Lo;a lqj{kk djgh uj]tgh ç”kklu lkFk A
dgr vkuan gok ts fnfl cggh]m/kjgh jf[k;ks ekFk AA

rksM++gh fo/kku djgh euekuh A
rsgh uj yksdra= [krjgw tkuh AA

/keZ ls pyrh gks tc lRrk A
yksdra= p<+gh ro fouk”kfg gRFkk AA

fganw eqfLye ;k vU; /keZgh tu A
ldy l`f’V iaprRofg d.k & d.k AA

tsfg tkdj ?kj dks mtkM+s A
rsgh mtM+gh ;s u fclkjs AA

ok.kh gh cM+ vijk/k djkgw A
ekju vijk/kh cM+ tsgw pwBgh vgadkj >wBgh Øks/kk A
lc uj ;s eughugq cks/kk AA

dgr vkuan ;s tx uhfr A
LokjFk]Hkksx]yksHkfg lektferh AA

ns[kgq p{kq cl fut ykHkk A
djgq vU;k; chp cSB lHkk AA

ij ?kj tsgh vkx yxkok A
vfXu u ns[kgh fQj rqEgh tjkok AA

u”kk] fu”kk] nqnZ”kk dqfn”kk A
dfy;qx gj }k.k ;gh dgd”kk AA

nks0 & gksggh vikj g’kZ]thrfg uj Ny]cy j.k A
dgr vkuan ;s tx ek] pkgr Lo;aflf) dj.k AA

dyqqf’kr oflr /kkj.k dj os’kk A
rs uj dfy;qx v/kegh ns[kk AA

tsfg ekjx lc pygh v/keZhZ A
rkdj foeq[k ldy lRdehZ aAA
oSf”od riu ck<+u ykxs A
i;kZoj.k] çd`fr cpkou tkxs AA

gksggh tkb tc vugksuh A
fut dje lc Åij Jksuh AA

jktklkgc /kjk bd ukek A
tkdj g`n; çse lRdkek AA

{k.k & {k.k djgq çHkq uke tkik A
ldy “kksd] nq%[k eu larkik AA

:igh ns[kgh uj lc dksbZ A
ts ru u”oj lnk gksbZ AA

yqdgh fNigh dj g`n; v?kkrk A
rs uj jggh lax ladV tkrk AA

ije /kje çHkq eeZgh tkuh A
;s tx ldy eksg ds [kkuh AA

nks0& ibZ ro gksbZ LokjFk rkrk AA

;s tx dkgw u dkgw ds laxk A
lc fut jkSc dju ykxs iaxk AA

tsfg HkM+dkgh vUrZokluk A
rsgh tu cpgh cM+ dqdYiuk AA

vkiu jk[kkS eufg lEgkjkS A
gksggh eu dh tks vkRe u fopkjksS AA

dggh vkuan lc gS ijNkbZ A
tc rd T;ksfr vanj tys tkbZ AA

yxs yxkou pkjm uhfr A
Øks/k]yksHk dgh n.Mgh çhfr AA

eu egq jgs tkdj okluk A
dcgq u gksggh mj ln~Hkkouk AA

gkFk lkFk lc gksgh tqckuh A
rsgh ujksRre jggh deZ ds Bkuh AA

nks0 &cksyr dgr lqufg ;s tx]djgh dksm dksm ,d A
dgr vkuan jktklkgcfg lc ikih] fojyk usd AA

gksggh ogh tks deZgh dhUgk A
tks lax [kksngh ogh ihuk AA

deZgh ekuq’k lq[k nq%[k Hkkxh A
>wBgh yxkor fdLer nkxh AA

lclss cM+ çHkq f”k{kk ekuh A
tsfg ghu HkVdr i”kqor~ çk.kh AA

ns[kgh ijfg /ku v: ukjh A
eufg u mitfg ykyp O;fHkpkjh AA

jk[kkS eu viugh lEgkjh a
eu HkVdkor nqfu;k lkjh AA

djgq fparu] fpark ukgh ykxh A
lqfejr çHkq uke n%q[k Hkkxh AA

ns[kr HkkSfrd n`f’V ru /ku A
gksgh vk/;kfRed ns[ku “kq) eu AA

vkRek tks fpj LFkkbZ A
ekuq’k dsoy ru NksM+ tkbZ AA
nks0& HkkX; u tkxfg fcuq deZ] deZ vuqiwjd HkkX; A
dgr vkuan fcuq ?k’kZ.k] ykxr drgh u vkx A

dSoY; çkfIr ekuq’k bd y{;k A
;s tx ek¡l]efnjk lc Hk{;k AA

jktklkgc tu fgrdkjh aA
lcgh d`rK djgh tksgkjh AA

ns[ku çse çHkq Hkkxu vkok A
;s tx euq LokjFkgh cqykok AA

dksm ukgh dk;Z fcuq LokjFk djgh A
;s tx uj ;”k] /ku] x.k ejgh AA

gksrgh çkr% [kx dyjo djgh A
vkyl nwj egq dkjt yxgh AA

ns[k ihfifydk Øec) utkjk A
,drk “kfDr cM+ ifjokjk AA

ts uj lggh vU;k; riuA
rs [kqn iki djgh ogu AA

;s tx yM+gh fut vf/kdkjk A
u rks cu nkl djgh xqtkjk AA

nks0 & lR; u gksggh lnk]tks ns[kgh fut u;u A
ifj[ksgq]tkusÅ g`n; ee~] ro djgq fo”okl guu AA

ldy yksd “kksd es fcrkgh A
tsfg vksV HkfDr lc nzO;gh ikgh AA

djgq iku vkRek ds vanj A
fQj le>gq ;s tx gS lqanj AA

tc vgadkj ls flj mB tkok A
rc laLdkj foyqIrgh ikok AA

çFke fouk”k dqekxZ iFkxkeh a
nwlj ijL=h] ij /ku iFkxkeh AA

rhlj gksgh fut vfHkekuk A
pkSFkk Lo;a le>gh Hkxokuk AA

iape ykxs nqcZygh lrkok A
‘k’Be~ çHkq Hkxfr ukfg Hkkok AA

lIre vkylgh Hkksxfoyklgh A
v’Ve lcds nkl cukogh AA

uoe~ çHkqgh ekxZ ugh pygh A
n”ke~ ;s uj ujdgh feygh AA

nks0& X;kjgoh çHkq uke u mj]lnk djr efnjkikuA
rs uj ru]eu]/kugh] gks tk; “kh?kz volku AA

ykxs re tc :i fn[kkok A
tygh nhi de gksr çHkkok AA

ftudj ok.kh lqu g`n; g’kkZgh A
;s uj tx derj cgqrkgh AA

vkfn vuar çR;{k fnokdj A
jggh lax jRukdj lq/kkdj AA

jktklkgc g`n; mPNkgh A
djgh ladYi tks eu egq¡ ikfg AA
=; uj ;s tx nwjgh jggh A
LokjFk]fo”okl?kkr] ijL=h tys ns[kgh AA

xkSjo]eku]/ku] Hkwfe cM+kbZ A
;s tx ekuq’k djgh rM+kbZ AA

tkdj g`n; çHkq Lo:i u clgh A
rs uj g`n; le Ålj t¡pfg AA

rs uj ukgh dksm cM+Hkkxh A
chrr lax lar HkfDr mj ykxh AA

nks0& eu egq¡ ykxs tc dke lrko] bfUnz; QM+du ykx A
;s l`f’V dkSu gS] ts tyrgh cq>kgh vkx AA

dfy;qx xkS HkVdm lalkjk A
dfy;qx pjefg Hk; foLrkjk AA

ekrq dgr v?kU; iwtr jggh A
dfy;qx uj cl fl) LokjFkgh AA

jktklkgc lajf{kr xkS”kkyk A
nsgh d`f’k dj Hkw’kd r`.k gkyk AA

lqurgh ckr çHkq /kj eqlqdkbZ A
gj {k.k lRlaxrfg fcrkbZ AA
djgq ,d= lc dj lewgk A
yxs lh[kkou çHkq xq.kgh elhgk AA

djgq ftØ ,dgh ?kVuk A
lR; lukru ukgh dYiuk AA

,dnk ckj çHkq vkbZ urkgh A
rs _rq lnZ dq¡gjk iM+ tkgh AA

la/;k fudygq lkbfdy pykbZ A
ykxu B.M çHkq fuokl [kkstkbZ AA

igq¡pgq bd nfyr ds ?kj A
cksys çHkq lksus dks nks fcLrj AA

ns[kh gkykr tc jktklkgc us A
fBBqjrk Cknu dk¡i jgs o`) tukus AA

çHkq lksbZ jghs Mky ijkyh A
eu egq¡ dju ykxs [k;kyh AA
nks0 & nkfjn]fu/kZu dk¡i jgks]lks;o “kjhj dks eksM+ A
ns[k ,slk fofp= pyfp=]gqvks çHkq çHkko cstksM+ AA

djgq çHkq eu egq¡ ladYik A
mBkgh nkfjn enngh gYik AA

tkggq u ;s =; LFkku A
ohjku L=h] efnjk] tqvk[kkuk AA

fparu euu çHkq /;ku yxkbZ A
cSB fut fudsr oV NkbZ AA

ije “kkafr çHkqgh in ikogh A
vkRek nj”k “kfDr vkoktkfg AA

tUegq lcdj ,d mn~ns”;k A
tUe & eqDr gksgq Dys”kk AA

;s ru ts Hktugh yxkok A
dke okluk] bZ’;kZ]ykyp]ej tkok AA

djr ln~xzFkfUg v/;;u A
/;ku yxkbZ vkRek fparu & euu AA

jk[kgh ts gj tho lq[k ekgh A
iq.; çrki rl nwu c<+kgh AA

nks0& yhu]ghu] gqbZ tc vkRek]iki “kki dqekxZ A
eu funsZ”k dj ee~ funsZ”k]ikogh ro lq[k vioxZ AA

djgq u ewk[k lax ckrk A
jk[kkS u dcgq diVh s lkFkk AA

cxqyk Hkxr fQjr cgq yksxk A
Hkxok oL= /kkj.k dj gh u fpjkx rys va/ksjk AA

vkiu djuh vkigh >sygh A
tl djr rl feyr igsygh AA

dfy;qx ukjh cM+ dkeoklh A
flusek]eksckbZy lcgh fouk”kh AA

ekju pkgh tks iFk vjksM+k A
dcgq u ekjgh eu ds dhM+k AA

eknd]oknd eLrh esa jggh A
ftrugh] p<+gh mrugh Tk¡pgh AA

nks0 & czãewgwrZ ts p{kq [kksygh][kksyr vkRe dikV A
dgr vkuan çHkqfg lqugh]tks /;ku u gksgh mPpkV AA

uy& uhy “kki Hk;Å ojnkuk A
rsgh j?kqohj lsr gsrqq la/kkuk AA
fu;fr djkb iq.; iki yksHkk A
n”kjFk LojHksnh ck.k Jo.k gh pqHkk AA

gksr iki dcgq ,slk xkslkbZ A
fy[kr tks çHkq dkSu fcljkbZ AA

fl)karoknh uj tx dksbZ & dksbZ A
tsfg ykx Bku iw.kZ rsgh gksbZ AA

lc dj ckr u flj ij /kjgh A
esawB] diV pys lRrk vkthfodk AA

;s dfydky tatky cgqy yksxk A
Nhu] >iV dNq fut u ç;ksxk AA

pkgs lc tu jkSc tekok A
cM+u ykxs NksVgh nckok AA

/ku dsoy lq[k Hkksx ds ukek A
feygh çHkq eu fueZy ifj.kkek AA
jktklkgc yksdijk;.k A
ekxZn”kZu dj uj ukjk;.k AA

gkV cktkj lc Hkksx foyklk A
ftruk ikuh mruk gh I;klk AA

nks0& jkf”k nklh deZgh]lc gLr js[kk dh Hkwy A
deZgh dj ns jk[k dks lksuk]deZgh Lo.kZ dks /kwy AA

eu eku tc rd ugh Hkkxk A
xnZHkgh flag lh[kkou ykxk AA

tqxuw jkf= Hky u feVkogh A
HkVdgh ifFkd jkg ns[kkogh AA

nsggq çHkq gj thogh çfrHkk A
vU; vykSfdd xq.k & x.k lfrHkk AA

ysr lgk; tks >wB]Ny çiapfg A
vius gh gkFk ujd uj jpfg AA

jktklkgc gj tho çHkkok A
çHkq t¡g tkfg fouez LoHkkok AA

ok.kh oh.kk dy”k lekuk a
djgq u ys”kek= vfHkekuk AA

ykxs tc euq dke upkok A
fcuq Lo;aHkw Hktu ukfg nqjkok AA

ykxs u dcgq vkx es vkxk A
çHkq Hkxfr uj Ny naHk u tkxk AA

nks0& dfy;qx f”k{kkghu uj]vfr fnekx ds xk<+ A
igh tx ;s eu vkRe & fu”psr AA

ije /kje ekuo dj lsok A
ekrq] firk] xq: Lusgh dqy nsok AA

?kVk djgq yk; va/ksjk A
fcuq ekrZ.M u gks; losjk AA

fcuq eTtu eafty ugh feygh A
vkRek] eu tc ro ,d u ?kqygh AA

jktklkgc nhu & ghu iks’kd A
ldy lekt m)kjd iksrd AA

czg~e tkukfe czkã.k rs A
tUe rs ckok AA

deZgh thou deZgh iwtk A
dj eu ,dkxz ts uj cw>k AA

gksgq lQy lrr~ çlkjk A
eugh ,dkxz eks{k dj }kjk AA

jktklkgc thou o`rkar ts i<+gh A
eks{k xfr ije in dn ikogh AA

nks0& gjsd euq xqyke eugh] rkdj thou lQy u lks; A
lksbZ uj thou lQy gS]tkdj eu o”k gks; AA

jpf;rk & vkj ts vkuan çtkifr

rj anand prajapai

Loading...