Sahityapedia
Login Create Account
Home
Search
Dashboard
Notifications
Settings
9 Mar 2022 · 2 min read

मैथिली भाषा नामकरण

सबसँ प्राचीन नाम जाहिसँ मैथिली भाषा संबोधित कएल जाइत छल से प्रमाणिकतया बुझाइत छै अवहट्ट अथवा तिरहुता-अपभंश छल! इ अपभ्रंश शब्द मिथिलामे लौकिक संस्कृत एंव प्राकृत सभसँ पृथक भाषाक रूपमे अथवा तिरहुतक स्थानीय बोली रूपमे जानल जाइत छै,जकरा महाकवि विद्यापति अपना रचनामे देसिल बयना या देसिल भाषा कहैत छथि!मध्ययुगीन मे मैथिली नामक कोनो चर्चा नहि भेटैत छै! अमीर खुसरो द्वारा बंगाल सँ पृथक कोनो गौङक भाषाकेँ मिथिलाक भाषा दिस संकेत भेटैत छै! मुदा एहि भाषाक लेल मैथिली शब्दक प्रयोग नहि कयल गेल अछि ! अंग्रेजक आगमनक बाद भारतमे नव परम्परा आयल! भाषा लिपि एंव संस्कृति पर अनुसंधानित अध्ययन आरम्भ भेल! एहि क्रममे सर्वप्रथम भारतीय भाषा सर्वेक्षण रूप के अल्फाबेटिकम ब्राह्मणानिकम नामक 1771 ई.क ग्रंथमे तिरूतिआना नामसँ मैथिली भाषाक वर्णन भेटैछ! कारण प्रदेशक नाम तिरहुता सेहो छल! 1801 ई0 मे एच टी कोलब्रुक नामक अंग्रेज अपन पुस्तक एशिआटिक रिसर्चेज मे एहि प्रदेशक भाषाक लेल mithelee वा mythili शब्दक प्रयोग भेल छै! एकरे अनुकरण करैत सर विलियम केरी एकर नामकरण mythilee कयलनि! 1853 मे सर अर्सकिन पेरी एकरा तिर्हुती नामकरण करैत छथि! एकरा बंगला भाषाक अन्तर्गत रखलन्हि! तहिना सर जान बीम्स 1867 मे एकरा माइथिली कहि हिन्दी भाषाकेँ अंतर्गत रखैत छथि !जार्ज केम्पबेल (1874ई0 मे) एकरा नवीन बिहारी भाषा कहि स्थिर कएलनि! एस एच केलोग 1876 ई0 मे मैथिलि केँ अवधी आदिक समान पूर्वी आ पुर्वीय हिन्दीक शाखा मानलनि आरो इहो घोषणा कएलनि जे ई पश्चिमी हिन्दी पंजाबी, आ बंगाला जँका पूर्णतः भिन्न भाषा छै! जे गर्सो द कुन्हा (1881 ई0 मे) मैथिलीमे कोंकनी से निकटतम संपर्क देखलनि आओर संगे भारत नेपाल आदि देशक भाषा आ बोली मे मैथिली कतेक फराक निरंतर शोध होइत रहल !आओर अंतमे जार्ज अम्र्बाहम ग्रियर्सन (1881-82ई० )एकरा बिहारी नामक कपोल कल्पित भाषाक अन्तर्गत रखलनि, यदपि वैहए मैथिली ग्रामरमे (1881-82ई0 मे) निम्नलिखित मत सेहो प्रतिपादन कयलनि -मैथिली एक गोट भाषा थिक बोली नहि थिक! ओरो लाखो जनसमुदायक जन्मजात मौलिक सहज भाषा छै जे बिना नितान्त कष्टेँ हिन्दी वा उर्दूकेँ ने बाजि सकैत छैक आ बुझि सकैत छैक! ई हिन्दी ओ बंगला दुनुसँ शब्दावली एंव व्याकरणमे पृथक छै आओर दुनुमे प्रत्येकसँ ततबे भिन्न भाषा छै जतबा मराठी वा उड़िआ आ प्रत्येक वस्तुपर स्वाभाविक गर्व छै! मुदा बंगला,उड़ीआ,असामी प्रेमी विधापति, गोविन्द दास आ लोचन, भवप्रितानंद ओझा,शंकरदेव मैथिलीक लेखक ओ कविकेँ बंगला उड़ीआ,असामी साहित्यक अंश मानैत छथि! तहिना हिन्दी प्रेमी विधापति आ आन लेखक सभकेँ हिन्दी साहित्यक मानैत छथि! मुदा आब एहि प्रकारक विवादसँ मैथिली मुक्त छै आ 2003 ई0 मे भारतीय संविधानक अष्टम् अनुसूचीमे स्वतंत्र भाषाक रूपमे शामिल कयल गेल!

© श्रीहर्ष आचार्य

Language: Maithili
Tag: लेख
2 Likes · 1179 Views
📢 Stay Updated with Sahityapedia!
Join our official announcements group on WhatsApp to receive all the major updates from Sahityapedia directly on your phone.
You may also like:
हॅंसी
हॅंसी
Paras Nath Jha
एक दिन तो कभी ऐसे हालात हो
एक दिन तो कभी ऐसे हालात हो
Johnny Ahmed 'क़ैस'
जितना बर्बाद करने पे आया है तू
जितना बर्बाद करने पे आया है तू
कवि दीपक बवेजा
उम्र भर प्रीति में मैं उलझता गया,
उम्र भर प्रीति में मैं उलझता गया,
Arvind trivedi
Jaruri to nhi , jo riste dil me ho ,
Jaruri to nhi , jo riste dil me ho ,
Sakshi Tripathi
सनम  ऐसे ना मुझको  बुलाया करो।
सनम ऐसे ना मुझको बुलाया करो।
सत्येन्द्र पटेल ‘प्रखर’
दो दिन की जिंदगी है अपना बना ले कोई।
दो दिन की जिंदगी है अपना बना ले कोई।
Phool gufran
G27
G27
डॉ सगीर अहमद सिद्दीकी Dr SAGHEER AHMAD
दिल से ….
दिल से ….
Rekha Drolia
2511.पूर्णिका
2511.पूर्णिका
Dr.Khedu Bharti
मा शारदा
मा शारदा
भरत कुमार सोलंकी
आओ जाओ मेरी बाहों में,कुछ लम्हों के लिए
आओ जाओ मेरी बाहों में,कुछ लम्हों के लिए
Ram Krishan Rastogi
बनारस की धारों में बसी एक ख़ुशबू है,
बनारस की धारों में बसी एक ख़ुशबू है,
Sahil Ahmad
💐प्रेम कौतुक-516💐
💐प्रेम कौतुक-516💐
शिवाभिषेक: 'आनन्द'(अभिषेक पाराशर)
सादगी तो हमारी जरा……देखिए
सादगी तो हमारी जरा……देखिए
shabina. Naaz
उनसे पूंछो हाल दिले बे करार का।
उनसे पूंछो हाल दिले बे करार का।
Taj Mohammad
నేటి ప్రపంచం
నేటి ప్రపంచం
डॉ गुंडाल विजय कुमार 'विजय'
बुझे अलाव की
बुझे अलाव की
Atul "Krishn"
समस्त देशवाशियो को बाबा गुरु घासीदास जी की जन्म जयंती की हार
समस्त देशवाशियो को बाबा गुरु घासीदास जी की जन्म जयंती की हार
Ranjeet kumar patre
*राजा राम सिंह : रामपुर और मुरादाबाद के पितामह*
*राजा राम सिंह : रामपुर और मुरादाबाद के पितामह*
Ravi Prakash
दर्द की धुन
दर्द की धुन
Sangeeta Beniwal
एक फूल....
एक फूल....
Awadhesh Kumar Singh
रेशम की डोर राखी....
रेशम की डोर राखी....
राहुल रायकवार जज़्बाती
ایک سفر مجھ میں رواں ہے کب سے
ایک سفر مجھ میں رواں ہے کب سے
Simmy Hasan
ज़िंदगी खुद ब खुद
ज़िंदगी खुद ब खुद
Dr fauzia Naseem shad
#चुनावी_दंगल
#चुनावी_दंगल
*Author प्रणय प्रभात*
फीके फीके रंग हैं, फीकी फ़ाग फुहार।
फीके फीके रंग हैं, फीकी फ़ाग फुहार।
Suryakant Dwivedi
*देश भक्ति देश प्रेम*
*देश भक्ति देश प्रेम*
Harminder Kaur
नफरत दिलों की मिटाने, आती है यह होली
नफरत दिलों की मिटाने, आती है यह होली
gurudeenverma198
गल्तफ़हमी है की जहाँ सूना हो जाएगा,
गल्तफ़हमी है की जहाँ सूना हो जाएगा,
_सुलेखा.
Loading...