काकाको चप्पल (Uncle’s Slippers)

गाउँमा घरको बार्दली तल एक जोडी खिइएको र प्वालै प्वाल भएको चप्पल धेरैं दिनदेखि एक निश्चित समयमा संधै देखिन्थ्यो ।
समय जब बिहानको ठ्याक्कै साढे सात बज्थ्यो, यी जोडी चप्पलको आबाज सुनिन्थ्यो । बाहिर बार्दली तल टकरक्क राखेको देखिन्थ्यो ।
त्यसै क्रममा खोकी गर्दै एउटा ज्येष्ठ नागरिकको स्वर पनि सुनिथ्यो – ‘ महिस दुहा गेलह, दूध लऽ आ न (भैंसी दुहि सक्यो, दूध ल्याइ हाल्नुस् ।)
त्यो चप्पलको सम्बन्धमा र दूधको सूचना दिन आउने ती ज्येष्ठ नागरिकबारे मेरो मनमा जिज्ञासा जाग्यो । एक दिन तिनका छिमेकीलाई सोधें ,’ भैयारी हौ ! हुराँठ चाचाके भैंस के दुहैछ? ‘(दाजू ! हुँराठ काकाको भैंसी कसले दुही दिन्छ?)
जबाफ आयो, ‘ बुढ्वा अपने दुहैछ'( बुढोले आफै दुहन्छ )’
फेरी अर्को जिज्ञासा मनमा उठ्यो, तर कसैलाई सोध्ने हिम्मत गर्न सकिन । त्यो जिज्ञासा थियो-‘ काका संधै भैंसी दूहेको सूचना त दिन आउँछन्, दूध लिएर किन आउॅदैनन्,आए पनि हुन्थ्यो नि …! आखिर ऊ यही त आउने हुन्, हामी जानु पर्थ्येन !’
काकाले यसो किन गर्दा रहेछन् भनेर खोतल्न थालें।
यो कुरो धेरैलाई सोधें पनि । सबैले आ-आफ्नै तर्क दिए । त्यसमध्ये एउटा तर्क थियो, ‘ काकाको घरमा चिया पाँक्दैन रे । त्यही भएर उनी आएको हुनुपर्छ ।’
मैले यसैलाई उपयुक्त कारण ठानिन । ‘काका यहाँ दूध लिएर आए पनि त चिया खान सक्छन् नी !’ मैले ठम्याएँ ।
एक दिन घरमा दूध ल्याईवरी चिया पाकेपछि ‘पियो फेको’ (मधेशतिर प्रदूषण फैलाउने प्लास्टिकको गिलास :: मैले त्यसपछि सीमावर्ती बजारबाट प्लास्टिकको साटो पेपर ग्लास घरमा प्रयोगमा ल्याएँ) मा चिया लिएर काका समक्ष आफै पुगें । चिया चुस्की लिँदै सोधें-
‘काका घरमा सबैजना सकुशल छन हैन ?’
काकाले भन्यो, ‘ सबै सकुशल छन्, दुई छोराहरू खाडी मुलुकमा छन्, बर्षभरीमा लाखौलाख पठाउँछन्….’ (नन स्टप तिनले भन्दै थिए )।
मैले बीचैमा रोक्दै सोधें –
‘काकाको दू:खका दिन गएछ, अब हैन ।’
चाचा एकाएक भावुक बनेछन् । नाकको सिंगान पुछ्दै एक आध पटक खोकी गर्दै फेरी तिनले बेलीबिस्तार लगाउन थाले-
‘केटाहरूले पैसा मलाई दिन्नन् । श्रीमतिलाई दिन्छन्, आ-आफ्नो ससुरालीमा ब्याजमा लगाउँछन् । यी हेर्नुस् न प्वालै प्वाल भएको चप्पल लगाउछु (चप्पल हातमा लिएर) । घरमा चिया पाक्दैन, दूध बेचेको पैसा पनि बुहारीहरू बाँडीचुडी लिन्छन् । तीन बिगहा खेतको उब्जनीहरू पनि केटाहरूले आफै राख्छन् । मलाई जीवितमा ५ कठ्ठा खेत दिएका छन् । कृषीकर्ममा खर्च बढी छ उत्पादनले साल भरी पुग्दैन ….।’
म मौन थिए, टाउको हल्लाउँदै काकाको कुरा सुनिरहे । आखॉ रसाएको चालै पाइँन । मैले घाँटीमा लपेटेको कलकत्तिया गम्छाले आफ्नो अनुहारलाई पुछें….. ।
मैले त्यो खिईसकेको चप्पल र बिहानै काकाले दूध नल्याई सूचना मात्र दिन आउनुको कारण जो थाहा पाई सकेको थिएँ ।
मन अमिलो बनेपनि काकाको घरमा गएर कसलाई सम्झाई बुझाई गर्नु ? छोराहरू नै बाआमाको हुन सकेन भने अर्को व्यक्तिले जति सम्झाए पनि हुन्न । तर पनि प्रयासमा लागें । तर, तिनका ‘लडाकू बुहारीहरू’ का कारण कसैले पनि काकाको घर जान मलाई सल्लाह दिएनन् । काठमाडौं फिर्ने बेला काकालाई एक जोडा लोतीवाला चप्पल दिएँ, त्यसबाट काकाको अनुहार उज्यालो देखें । तिनीबाट थुप्रै आशिष पाएँ ।
#दिनेश_यादव