कुतूहल आणि जिज्ञासा

कुतूहल म्हणजे एखाद्या विशिष्ट विषयाची किंवा व्यक्तीबद्दल माहिती गोळा करण्याची इच्छा.
त्याचप्रमाणे जिज्ञासा शाब्दिक अर्थही तोच आहे.
पण त्यांचे भावार्थ वेगळे आहेत.

कुतूहलामध्ये माहिती मिळविण्याच्या इच्छेमध्ये सकारात्मक आणि नकारात्मक अशा दोन्ही भावनांचा समावेश असू शकतो, तर सकारात्मक भावना नेहमी जिज्ञासा मध्ये उपस्थित असतात.

कुतूहलातून मिळालेल्या माहितीच्या सत्यतेमध्ये वैयक्तिक विश्लेषणाचा अभाव आहे आणि समूह मानसिकतेच्या संकल्पना सत्य म्हणून स्वीकारल्या जातात.

तर जिज्ञासा द्वारे मिळालेल्या माहितीच्या वैधतेचे विश्लेषण वैयक्तिक बुद्धिमत्तेच्या आधारे माहितीच्या सकारात्मक आणि नकारात्मक बाबी लक्षात घेऊन केले जाते आणि त्याची वैधता स्वीकारली किंवा नाकारली जाते.

जिज्ञासामध्ये तपासाचा आत्मा समाविष्ट असतो, ज्यामध्ये तर्काच्या आधारे पूर्वी प्रचलित आणि प्रचलित गट संकल्पनांच्या सत्यतेची चाचणी करून वैयक्तिक धारणा तयार केली जाते.

जिज्ञासा ही ज्ञानाची जननी आहे हे खरे आहे.
ज्यामध्ये मिळालेल्या माहितीचे सतत मंथन करून सत्य शोधले जाते.

तर कुतूहलामध्ये ऑप्टिकल भ्रम आणि भ्रम यांनी निर्माण केलेली परिस्थिती सत्य म्हणून स्वीकारली जाते.

कुतूहलातून माहिती मिळवण्याच्या इच्छेमध्ये मुख्यतः सामूहिक मानसिकतेचा समावेश होतो आणि अंधश्रद्धेला जन्म देते आणि तर्काच्या आधारे सत्याची चाचणी घेण्याची कमतरता असते.

सध्याच्या संदर्भात, एखाद्या विशिष्ट विषयाची किंवा व्यक्तीची माहिती गोळा करताना आपण कुतूहल न ठेवता कुतूहलाची भावना ठेवली पाहिजे आणि प्राप्त माहितीच्या सत्यतेचे तर्कशास्त्राच्या आधारे विश्लेषण केल्यानंतरच वैयक्तिक धारणा तयार करणे आवश्यक आहे.
अन्यथा सत्याच्या शोधापासून आपण नेहमीच वंचित राहू.